Toegankelijkheid van bloemen voor bijen: vrije toegang, wringen en inbreken

Nectar is niet voor alle bijen even gemakkelijk toegankelijk. Bij veel bloemen met een nauwe ingang is nectar alleen bereikbaar voor bijen en een lange tong of zeer kleine bijen. De toegang wordt dan bepaald door de grote van de bij en de lengte van de tong. Kleine bijen hebben in het algemeen gemakkelijk toegang tot de bijna alle bloemen. Het maakt dan niet zoveel uit of een bloem dan groot of klein is. Hoe groter de bij des te groter de kans dat de ingang van de bloem te klein is, of de bloembuis te small. Er zijn dan een paar mogelijkheden. De bloem wordt geforceerd waarbij de kroonbladen met kracht uit elkaar worden geduwd of er wordt ingebroken. De bijen bijten dan een gat in de bloem op een plek die dichtbij de nectarklieren ligt. Dit gebeurt in hoofdzaak door grotere bijen: hommels, blauwzwarte houtbij en honingbijen. Hommels zijn de meest voorkomende inbrekers, blauwzwarte houtbij de krachtigste en honingbijen zijn minder krachtig maar maken wel gebruik van de gaten die door de andere bijen zijn gemaakt en soms breken ze zelf ook in. Als de gaten er eenmaal zijn, maken ook andere insecten daar gebruik van.

Enkele voorbeelden van gemakkelijk toegankelijke bloemen

Bloemen van prachtklokje worden onder meer gebruikt door kleine klokjesbij (ca 2,mm breed) en de Blauwzwarte houtbij (ca 10 mm breed). Alle soorten bijen hebben zonder enige beperking toegang tot de nectariën van deze bloem.

De meeste composieten zijn goed toegankelijk voor bijen : madeliefje met witbaardzandbij

Vrijwel alle schermbloemen zijn voor alle bijen en voor alle andere insecten zeer goed toegankelijk; nectar ligt aan de oppervlakte van het stijlkussen (foto's: links fluitenkruid met fluitenkruidbij; rechts stijlkussen van gewone berenklauw)

Grote bloemen met breed uitstaande kroonbladen of met een brede bloembodem zijn vaak gastheer voor meer bijen tegelijk; hier stuifmeel zoekende aardhommels op slaapbol.

Honingbijen voor nectar op passiebloem, hier is ruimte voor 6-8 bijen.

Bloemen met een nauwe toegang

Een nauwe ingang hoeft niet altijd een probleem te zijn. Dit blijkt bij deze plant, Cuphea Ignea, nectar is in ieder geval toegankelijk. De bloem is geen bloemkroon, maar een buisvormige kelk. De nectariën zitten waarschijnlijk in de bult (korte kelkspoor) onder in de bloem. De nectar stroomt waarschijnlijk naar de ingang van de bloembuis.

Bij Salvia splendis hangt de toegang af van de grootte van de bloem, dus ook de grootte van de plant. In Ankara heb ik planten gezien van ruim 1m hoog met relatief grote bloemen. De bijen vlogen hier af en aan. Bij de meeste kweekvormen zijn de bloemen te klein voor honingbijen. Bij hogere planten met grotere bloemen is de kans op bijen bezoek groter. maar in onze streken komen honingbijen met veel moeite bij de nectar. Honingbijen moeten er zich in wringen om onderin de bloem te komen. Ze zitten er dan zo strak in dat de bloembuis iets opbolt (foto rechts)

Een bloem van een heester van de malvafamilie: honingbijen gaan tussen de kroonbladen door naar de nectariën die onder in de bloem liggen.

Inbreken

Inbraak door hommels in de bloemen van smeerwortel is het meest bekende voorbeeld

Honingbijen maken gebruik van het gat dat door hommels is gemaakt

Rosse metselbij doet dat ook zijn tong is er lang genoeg voor.

Waar vlasbekje talrijk voorkomt, kunnen hommels ook talrijk (honderden) voorkomen, daarbij wordt vaak zoveel ingebroken, dat vlasbekje ook weer talrijk door honingbijen wordt bezocht.

Honingbij

Voor vlinders zijn de bloemen voor vlasbekje gemakkelijk toegankelijk, maar als het gemakkelijker kan, wordt het niet moeilijker gemaakt. (Gele luzernvlinder).

In gewone dophei breken vooral hommels in, daarna komen de honingbijen, maar in dit geval leek het er heel erg op dat vooral honingbijen aan het inbreken waren. 100% zeker weet ik het niet.

deze foto's zijn gemaakt op een tuincentrum. De planten van Ierse heide stonden in potten in een kist. Alle gaten zijn door honingbijen gemaakt. Alle bloemen werden zo beschadigd dat de planten in dit stadium niet te verkopen waren.

Gaffelsilene heeft een lange en smalle bloembuis. De nectar zit onder in de bloembuis en is misschien met uitzondering van vlinders voor insecten onbereikbaar via de formele weg.

De blauwzwarte houtbij breekt in

De honingbij volgt

Op en akkertje met tuinbonen braken honderden hommels in.

In vrijwel alle bloemen werd ingebroken. Honingbijen maakten er dit keer geen gebruik van. die waren op zoek naar stuifmeel.

Holwortel met drie gaten (*)gemaakt door hommels

Kisten met pruimen bij de groenteboer - wespen en hommels kwamen hier niet voor, wel honingbijen

Honingbijen waren zelf druk bezig om gaten in de schil te bijten.